• Nálgast stjórnendalæsi útfrá nálgun EntreComp: Þekkt þá hæfni og undirhæfni sem EntreComp gerir ráð fyrir í tengslum við fjármálalæsi
• Metið framfarir þínar í stjórnendalæsi: Í þessum hluta kynnistu 8 þrepa framfaralíkani sem þú getur notað til að meta hæfni þína
• Nýtt þér ný verkfæri, ramma og tækni fyrir stefnumótandi stjórnun: Í lok námsþáttarins munum við kynna lesendum öflugan og heildrænan stjórnunarramma fyrir fyrirtæki og rekstur sem auðvelt er að beita í verkefnum við óáþreifanlegan menningararf.

Viðfangsefnið fjármálafræðsla og læsi er afar mikilvægt og hefur verið mikið í umræðunni. Allar stærstu alþjóðlegu stofnanirnar vinna forvarnarstarf á þessu þjálfunarsviði.

Alþjóðabankinn, OECD, Alþjóðavinnumálastofnunin og Sameinuðu þjóðirnar hafa sýnt frumkvæði á alþjóða vettvangi til  að efla fjármálalæsi - með sérstaka áherslu á jaðarsett samfélög, þróunarlönd, dreifbýl svæði, konur og aðra sem eru í hættu á félagslegri og efnahagslegri jaðarsetningu.

Evrópuráðið vinnur t.d. núna í samvinnu við OECD að því að þróa nýjan fjármálahæfniramma fyrir ESB.

Frumkvöðlarammi sem þróaður er af JRC of the European Commission skráir „fjárhagslegt og efnahagslegt læsi“ sem sjálfstæða hæfni til að hlúa að, þegar kemur að því að þróa og styrkja frumkvæðis- og frumkvöðlakraft.

Fjármála- og efnahagslæsi tilheyrir þjálfunarsviði 2 innan rammans, því sem tengist ÚRRÆÐUM, auk:

Að mati Framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins er grunnþekking á undirstöðuatriðum fjármála og efnahags, flokkuð sem yfirburða úrræði til stefnumótunar og frammistöðu eins og að vera hvetjandi, einbeitt/ur og innblásin/nn

Samkvæmt rammanum er hæfninni lýst á eftirfarandi hátt:

Með því að meta fyrri töflu getum við séð að 2.4 er hæfni með þrískiptar áherslur:

Með öðrum orðum, EntreComp virðist tengja bæði frumkvöðlametnað og seiglu við sömu þjálfunarsvið og raunverulega arðsemi hugmyndarinnar: góð tilfinning fyrir frumkvæði og brennandi áhugi gæti leitt til hörmunga ef kostnaðartölur eru ekki íhugaðar af skynsemi…

Semsagt góð hugmynd er ekki endilega fjárhagslega hagkvæm (vegna stórra fjárfestinga eða ósjálfbærrar hagnaðarframlegðar). Á hinn bóginn er alltaf gott að íhuga og vinna að hugmyndum sem eru arðbærar...

EntreComp ramminn flokkar fjóra ítarlega þræði sem tengjast hæfni nr. 2.4 og eru mikilvægir til að ná tökum á að minnsta kosti grundvallaratriðum fjármála og efnahagsmála:

• Skilningur á efnahags- og fjármálalegum hugtökum

• Fjárhagsáætlun

• Að finna fjármagn

• Að skilja skattlagningu

Fyrir hvern af þessum þráðum geta notendur sjálfir metið færnistig sitt með því að vísa til 8 þrepa framfaralíkans sem er hluti EntreComp og hægt er að nota fyrir hvern þráð hverrar hæfni.

Þessi hæfni snýst í raun um að að kynna sér algeng hugtök sem notuð eru í viðskiptum og stjórnun: 

Fjárhagsáætlun snýst um að hægt sé að spá fyrir um fjárstreymisþörf fyrir hvern kostnaðarlið

Hver aðgerð krefst ákveðins fjármagns til að sinna fyrirfram tilgreindum verkefnum sínum. Endanleg  fjárhagsáætlun hverrar aðgerðar/ferlis/teymis (fer eftir merkingu kostnaðarliðar) verður svo til útfrá áreiðanlegu og traustu mati sem byggir t.a.m. á viðmiðum fyrri verkefna/gagna.

Skilvirk fjárhagsáætlunargerð kemur með reynslunni: Með tímanum safna frumkvöðlar fjölda úrræða og reynslu sem hjálpar þeim að fínstilla betur ákvarðanir sínar í fjárhagsáætlunum í framtíðinni

Það eru margar aðferðir sem hægt er að beita við fjárhagsáætlunargerð og fjárhagsspá, við förum í gegnum þær í öðrum hluta þessa námsþáttar. 

…með öðrum orðum, að finna fólk sem vill fjárfesta í stofnuninni/viðskiptahugmyndinni/fyrirtækinu í skiptum fyrir vaxtaprósentu.

Hin „hefðbundna“ birtingarmynd fjármögnunaruppsprettu er bankakerfið. Hins vegar er nú á dögum mjög stór hópur hagsmunaaðila bæði frá hinu opinbera og einkageiranum sem geta haft áhuga á tilteknum verkefnum:

Fyrir frekari upplýsingar, skoðið 2.hluta 

Samkvæmt rammanum er hæfninni lýst á eftirfarandi hátt: 

Við viljum kynna fyrir notendum samþætt verkfæri og líkön sem þeir geta reitt sig á til að skipuleggja stofnanir sínar

Verkfærin standa fyrir lykilatriði stjórnunarlæsis og munu styðja þig í:

Vinsamlegast athugið að þessi verkfæri hafa ekki verið þróuð með vísan til ákveðins geira eða atvinnugreinar. Sem slík falla þau fullkomlega að óáþreifanlegum menningararfi og mörkuðum þínum.

BMC er ennþá vinsælasta verkfærið fyrir upprennandi og rótgróna frumkvöðla til að ramma inn og móta viðskiptalíkan stofnunar sinnar.

Með viðskiptalíkani er átt við hvernig stofnanir/viðskipti skapa verðmæti og sækjast eftir efnahagslegri sjálfbærni.

Ætlast er til að BMC sé prentað út og fyllt út af þátttakendum með post-it miðum, línuritum, teikningum... eða öðru sem hentar. Venjulega er þetta teymisvinna, en það eru í raun engin takmörk fyrir notkun þess. Þátttakendur nota hugarflug um þá grunnþætti til skilgreiningar viðskiptamódelsins.

BMC inniheldur níu klasa af úrræðum sem þessir grunnþættir gætu átt við. Ekki er um að ræða staðlað form til að fylla út. Notendur geta haldið áfram eins og þeir vilja en hér eru leiðbeiningar (næsta glæra):

Í töflunni er 8. Kostnaðaruppbyggingu og 9. Sjóðsstreymi. Í EntreComp er fjallað um fjárhagsáætlunargerð og algengustu aðferðir við kostnaðargreiningu:

Er einhver aðferðafræði betri en önnur við fjárhagsáætlanagerð?

Velja þarf aðferð úr frá samhenginu - til dæmis, ef við leggjum fram traust og áreiðanleg gögn og upplýsingar, þá þýðir það að best er að velja HLIÐSTÆÐU (ANALOG) aðferðina

Ráðstöfun fjárveitingar ætti að vera í samræmi við þrjú viðmið:

Með öðrum orðum, er ráðstöfun fjárveitingar í samræmi við það fjármagn sem úthlutað var til verkefnisins/ferlisins/vinnuhópsins etc?

Source: Michael E. Porter, Competitive Advantage, 1985, p.87

Annað líkan til að setja fram virðisjöfnu fyrirtækis er svo virðiskeðja Porters. Í líkaninu er starfsemi fyrirtækis sýnt sem ferli sem umbreytir hráefni í vöru og þjónustu fyrir almenning.

Starfsemi fyrirtækis er skipt í tvo flokka:

Source: Michael E. Porter, “How Competitive Forces Shape Strategy”, Harvard Business Review, May 1979 (Vol. 57, No. 2), pp. 137–145.

Michael Porter er mikilvægur hugmyndasmiður í stefnumótandi viðskiptastjórnun.

Líkanið um fimm krafta (five forces) er rammi til að greina og meta samkeppnisvirkni tiltekinnar atvinnugreinar/geira. Ramminn inniheldur fimm breytur („kraftar“) sem skoða samkeppni og þær samkeppnisáskoranir sem fyrirtæki standa frammi fyrir.

Fyrir frekari upplýsingar um líkanið: How Competitive Forces Shape Strategy, HBR

eftir Michael E. Porter

Aðrir höfundar hafa nýtt líkan Porters og þróað áfram til að stuðla áfram að bættri samkeppnishæfni fyrirtækja:

Vaxtarhraði iðnaðarins

Fram hefur komið að atvinnugreinar þar sem þróun er hröð vinna enn hraðar og bæta enn frekar samkeppnishæfni sína þegar þær laða að sér nýtt skipulag og nýjar fjárfestingar .

Tækni og nýsköpun

Ný tækni veitir samkeppnisforskot (þ.e. betri upplifun viðskiptavina, betri nothæfi vörunnar, þ.e. meiri skilvirkni = lækkun kostnaðar = meiri hagnaður) .

Viðbótarvörur og þjónusta

Ímyndaðu þér ef allur bílaiðnaðurinn yrði rafdrifinn, hvaða áhrif hefði það fyrir olíufyrirtæki?

Deming, W.E., 1950. Elementary Principles of the Statistical Control of Quality, JUSE.

Ef þú hefur lesið einhverja stjórnunarhandbók nýlega er líklegt að þú hafir rekist á hluti eins og Lean Manufacturing, Total Quality Management (TQM), Just In Time (JIT): líkön sem beitt var í japönskum iðnaði á seinni hluta síðustu aldar.

Í raun og veru sækja þeir allir innblástur til W. Edwards Deming, bandarísks rithöfundar sem vann með iðnfyrirtækjum í Japan eftir seinni heimsstyrjöldina.

DEMING hringrásin er enn einn af öflugustu og áreiðanlegustu verkfærum til að meta skipulagsferla og samræmi þeirra við innri staðla .

Líkanið hefur verið vinsælt um allan heim vegan þess hversu auðvelt það er í notkun og einfalt.